Xerostomie en hyposialie gerelateerd aan medicatie en polyfarmacie (2021)
Communicatie
Overwegingen
De ROC is van mening dat patiënten op de hoogte moeten worden gebracht van de bijwerking xerostomie/hyposialie en de gevolgen daarvan, wanneer zij medicamenten gebruiken:
- Waarvan bekend is dat die een relatie hebben met xerostomie en/of hyposialie (zie uitgangsvraag 1);
- En die zij lang (chronisch) gebruiken.
Dit geldt in principe voor alle medicament(groep)en die in uitgangsvraag 1a genoemd zijn en bij polyfarmacie (zie uitgangsvraag 1b).De ROC veronderstelt dat veel patiënten niet op de hoogte zijn van de consequenties van xerostomie/hyposialie voor de mondgezondheid en de levenskwaliteit en dat veel patiënten zich niet realiseren dat hun tandarts en mondhygiënist hierbij ondersteuning kunnen bieden. Het is derhalve van belang dit aan gebruikers van medicatie die is geassocieerd met xerostomie en/of hyposialie te melden.
Tandartsen en mondhygiënisten hebben de taak hun patiënten te informeren over bijwerkingen van medicatie die geassocieerd is met xerostomie en/of hyposialie als een patiënt medicatie gebruikt die is genoemd in module 1a en/of als er bij deze patiënt sprake is van polyfarmacie. Dit geldt:
- Bij het constateren van tekenen van cariës en/of erosie op die vlakken van de gebitselementen die gewoonlijk niet snel worden aangetast (cervicale regio, gladde vlakken). De tandarts of mondhygiënist kan dan preventieve maatregelen inzetten (zie uitgangsvraag 2).
- Bij beoordeling van het medicatieoverzicht in het patiëntendossier. De tandarts of mondhygiënist kan de patiënt dan informeren en adviseren.
Om de aanbevelingen in deze module goed te kunnen implementeren, is het nodig dat tandartsen en mondhygiënisten op de hoogte zijn van de actueel door hun patiënten gebruikte medicatie. Een actueel medicatieoverzicht, dat door de patiënt kan worden verkregen bij de apotheek, en dat met de mondzorgverlener wordt geverifieerd, kan hiervoor gebruikt worden. Idealiter hebben tandartsen inzage in het patiëntendossier en het medicatieoverzicht via het Landelijk Schakel Punt. Ook dan moeten tandartsen en mondhygiënisten het actuele medicatiegebruik met hun patiënten verifiëren. Toegang tot het Landelijk Schakel Punt is voor tandartsen op dit moment nog niet, maar in de toekomst wel mogelijk. De ROC adviseert mondzorgpraktijken zich aan te sluiten bij het Landelijk Schakel Punt zodra dit mogelijk is. Naast de door een apotheek geleverde medicamenten kan een patiënt ook medicatie met een negatieve invloed op de mondgezondheid bij een drogist of een andere winkelier hebben gekocht (bijvoorbeeld sint-janskruid, protonpompremmers of NSAIDs). Het is belangrijk ook deze medicatie in kaart te brengen (1).
De ROC is van mening dat informatie over bijwerkingen ook bij levering en voorschrijven van medicamenten die een relatie hebben met xerostomie en/of hyposialie zou moeten plaatsvinden. Apothekers zijn immers gewend patiënten uitleg te geven over medicatie en bovendien hebben apothekers een totaaloverzicht van de medicatie die door een patiënt wordt gebruikt. Ook voorschrijvers – huisartsen en medisch specialisten – zouden een rol kunnen hebben in de voorlichting van patiënten over de bijwerking xerostomie/hyposialie en in de verwijzing van patiënten naar hun tandarts om dit probleem te bespreken.
Deze vraag sluit aan op uitgangsvraag 1 van deze KPR. Hierin staat beschreven bij gebruik van welke medicamenten tandartsen en mondhygiënisten alert moeten zijn op xerostomie en/of hyposialie. Als onderbouwing worden de resultaten van uitgangsvraag 1 van deze KPR gebruikt.
Literatuurlijst
1. Vissink A, de Baat C, Brinkman DJ, Roggen W, Stegenga B, Spijkervet FKL. [Medicaments and oral healthcare. Mechanisms of interaction between medicaments]. Ned Tijdschr Tandheelkd. 2019;126(1):31-6. Epub 2019/01/14. doi: 10.5177/ntvt.2019.01.18218. PubMed PMID: 30636263.
Hieronder vindt u een overzicht van alle bijlagen horende bij de KPR Xerostomie en hyposialie gerelateerd aan medicatie en polyfarmacie (2021)
- Bijlage 1 • Systematisch literatuuronderzoek
- Bijlage 2 • Informatie van Stichting Health Base
- Bijlage 3 • Informatie zoals opgenomen in het boek MKA-chirurgie (Stegenga et al., Assen: van Gorcum, 2013)
- Bijlage 4 • Systematisch verzamelde medicatie bijwerkingen data door de afdeling Orale Geneeskunde, ACTA, in het kader van het promotie onderzoek van W.M.H. Rademacher
- Bijlage 5 • Volledige lijst met medicamenten met associatie met xerostomie en/of hyposialie
- Bijlage 6 • Literatuurlijst uitgangsvraag 1
- Bijlage 7 • Literatuursearch uitgangsvraag 2
- Bijlage 8 • Literatuurselectie uitgangsvraag 2
- Bijlage 9 • Lijst met geëxcludeerde studies uitgangsvraag 2
- Bijlage 10 • Tabellen met studiekarakteristieken uitgangsvraag 2
- Bijlage 11 • Literatuurlijst uitgangsvraag 2
- Bijlage 12 • Xerostomie en hyposialie gerelateerd aan medicatie en polyfarmacie – Implementatieplan en indicatoren
- Bijlage 13 • Patiënteninformatie