Richtlijn

Mondzorg voor aan huis gebonden kwetsbare ouderen (2021)

uitgangsvraag 2

Uitgangsvraag 2

+

Onder welke voorwaarden kan men overgaan tot het verlenen van mondzorg aan huis?

Knelpunt: het is onduidelijk op welke manier een tandheelkundig consult of behandeling bij een patiënt aan huis kan worden vormgegeven. Omdat dit geen klinische vraag is, wordt hier niet gewerkt met een PICO.

Aanbevelingen

+
  • De patiënt verblijft in een woning die goed bereikbaar is. Dit betekent:
    • De benodigde tandheelkundige uitrusting kan vanaf de auto naar en in de woning meegenomen worden met weinig fysieke belasting voor de mondzorgverlener;
    • De woning kan geopend worden voor of door de mondzorgverlener.
  • De woning van de patiënt is begaanbaar en er is voldoende fysieke ruimte naast een patiënt om de tandheelkundige uitrusting op te stellen, aan te sluiten en te gebruiken.
  • Op de beoogde behandelplek in de woning van de patiënt is voldoende licht of de mogelijkheid om licht te creëren.
  • Op de beoogde behandelplek is indien noodzakelijk toegang tot stromend kraanwater en elektriciteit (met een veilig en bij voorkeur geaard stopcontact).
  • Een mondzorgverlener moet in een acceptabele houding kunnen werken. Dit betekent:
    • De patiënt bevindt zich in een positie waarbij een zo ergonomisch mogelijke werkhouding kan worden aangenomen om de beoogde behandeling te kunnen uitvoeren.
    • Er is voldoende (schone en lege) ruimte om tandheelkundige materialen en instrumentarium neer te leggen.
  • Er dient in geval van wilsonbekwaamheid van de patiënt (ten aanzien van mondzorg), een wettelijk vertegenwoordiger (familielid/mantelzorger) aanwezig of bereikbaar te zijn om te kunnen overleggen en besluiten te kunnen nemen.
  • Er dienen contactgegevens beschikbaar te zijn van huisarts, apotheek en eventuele andere zorgverleners. Er is een actueel medicatieoverzicht aanwezig. Het medicatieoverzicht is via de apotheek op te vragen door de patiënt of diens wettelijk vertegenwoordiger.

Op locatie moet het mogelijk zijn om zorg te verlenen. De mondzorgverlener moet daarbij waken voor zijn eigen gezondheid bij het verlenen van zorg bij aan huis gebonden kwetsbare ouderen. Mobiele apparatuur bijvoorbeeld is zwaar en kan niet zomaar een aantal trappen op worden gedragen. Een lift is dan een vereiste.

Een voorwaarde om mondzorg aan huis te kunnen verlenen, is de beschikbaarheid van contactgegevens van de huisarts, apotheek en eventuele andere zorgverleners en een actueel medicatieoverzicht. Ook zou gevraagd kunnen worden naar een diagnoseoverzicht omdat deze van grote meerwaarde kan zijn, echter deze is niet altijd beschikbaar. De patiënt of diens wettelijk vertegenwoordiger kan het medicatieoverzicht bij de apotheek opvragen. In geval van wilsonbekwaamheid van de patiënt moet een wettelijk vertegenwoordiger aanwezig of bereikbaar te zijn zodat overlegd kan worden over de zorg.

Ook moet de woning goed toegankelijk zijn voor de mondzorgverlener(s) en dient er ruimte te zijn dan wel gecreëerd te kunnen worden voor de benodigde spullen en of apparatuur. Hierbij is flexibiliteit van zorgverleners en andere aanwezigen vereist. Gedacht moet worden aan;

  • een werkblad waar (scherp) instrumentarium veilig op kan worden gelegd;
  • voldoende werklicht, zodat onvoldoende zicht geen belemmering voor de behandeling kan vormen;
  • bereikbaarheid van de patiënt voor de mondzorgverlener, waarbij een zo goed mogelijke ergonomie van de mondzorgverlener bewaakt wordt. Hiertoe moet soms een bed van de muur, kastjes verplaatst, vloerkleedjes opzij, et cetera.

Voordat er tot behandeling aan huis wordt overgegaan, zal de mondzorgverlener een inschatting maken of de behandeling in de betreffende woonsituatie kan worden gerealiseerd. Het kan dus voorkomen dat zorginhoudelijk tot een indicatie voor behandeling aan huis wordt gekomen (zie uitgangsvraag 1), maar dat deze zorg als gevolg van de woonsituatie, of de afwezigheid van contactgegevens en/of een medicatieoverzicht, (voorlopig) niet aan huis gerealiseerd kan worden.

Perspectief van de patiënten en/of naasten

Bij een verkennend bezoek moet, naast het nagaan van de toegankelijkheid en veiligheid, ook aandacht zijn voor de wensen van de patiënt en/of naasten. Wensen kunnen betrekking hebben op de manier waarop verrichtingen in het huis worden uitgevoerd, maar ook op de zorg zelf. Indien de patiënt niet behandeld wil worden, moet dit altijd gerespecteerd worden. Zie hiervoor uitgangsvraag 4b. Indien de woning van de patiënt onvoldoende toegankelijk of geschikt is om mondzorg veilig te kunnen verlenen dient met de patiënt en/of naasten besproken te worden wat hierin de obstakels zijn.

Een empathische benadering in de gesprekken en behandeling van de patiënt is vanzelfsprekend. Waar mogelijk, is het voor patiënten prettig als zoveel mogelijk met een vaste behandelaar gewerkt kan worden, zeker in geval van psychische problematiek (zie ook uitgangsvraag 3a).

Onderbouwing

Literatuursearch en -selectie

Voor deze uitgangsvraag is niet naar literatuur gezocht. De vraag heeft betrekking op voorwaarden en niet op etiologie, therapie of diagnostiek. Het is daarom niet zinvol om een systematische analyse van de literatuur te maken. Wel is er gekeken naar consensusstukken internationaal en van andere zorgverleners in Nederland waarin de veiligheid van zorgverleners bij huisbezoeken is besproken. Hiervoor zijn gegevens opgevraagd van Verpleegkundige en Verzorgenden Nederland (V&VN), het Nederlands Huisartsgenootschap (NHG) en bij de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). V&VN had informatie en deelde deze met de ROC. (Zorg voor beter, 2020).

Conclusies

Er zijn geen conclusies geformuleerd voor deze vraag.